Χειριστικοί άνθρωποι: Πώς να τους αντιμετωπίσετε και ακόμα καλύτερα πώς να τους αποφύγετε

Όλοι μας έχουμε γνωρίσει ανθρώπους που κάνουν τα πάντα για να επιτύχουν το στόχο τους. Διατηρούν την επαφή μαζί σας μόνο όταν χρειάζονται τη βοήθειά σας ή κάθε επικοινωνία σας κάνει να νιώθετε ενοχές ή να έχετε δεύτερες σκέψεις για τον εαυτό σας. Οι χειριστικοί άνθρωποι είναι τοξικοί άνθρωποι για αυτό είναι καλό να μην τους έχετε στη ζωή σας.

Τι είναι η χειραγώγηση;

Η χειραγώγηση μπορεί να έχει πολλές μορφές. Είναι μια συναισθηματική στρατηγική που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να ελέγξουν ένα άτομο ή μια κατάσταση όταν δεν μπορούν να εκφράσουν ή να ζητήσουν αυτά που θέλουν ή έχουν ανάγκη με άμεσο τρόπο. Συχνά διαστρεβλώνουν την αλήθεια και λένε ιστορίες σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν σύγχυση. Ανάλογα με την μορφή της χειραγώγησης, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που μπορούμε να αναγνωρίσουμε σε ένα χειριστικό άνθρωπο. Οι χειριστικοί άνθρωποι μπορεί να είναι υπερβολικά καλοί, πιεστικοί ή να ασκούν συναισθηματική κακοποίηση. Αυτά τα άτομα πραγματικά δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον στη ζωή τους, ωστόσο, δείχνουν το ενδιαφέρον τους στους άλλους για να πάρουν αυτό που θέλουν.

Η ψυχολογική χειραγώγηση, η οποία συμβαίνει όταν ένα άτομο εκμεταλλεύεται ένα άλλο για τα δικά του συμφέροντα, είναι σημάδι μιας συναισθηματικά κακοποιητικής σχέσης. Είναι πολύ πιο δύσκολο κάποιος να αναγνωρίσει αυτή τη μορφή χειραγώγησης σε σύγκριση με την σωματική κακοποίηση. Στην χειραγώγηση τυπικά οι ανάγκες ενός ανθρώπου είναι πιο σημαντικές από τις ανάγκες του άλλου. Για αυτό είναι δύσκολο κάποιος να αναγνωρίσει  τα σημάδια της χειραγώγησης, ειδικά αν δεν είναι σίγουρος για τις ανάγκες του. Η χειραγώγηση μπορεί να συμβαίνει είτε άμεσα είτε έμμεσα. Για αυτό είναι σημαντικό να μπορείτε να την αναγνωρίσετε, ώστε να ξεφύγετε από το δράμα και το άγχος που προκαλεί.

Κανένας άνθρωπος που είναι θύμα χειραγώγησης δεν νιώθει καλά για αυτό, είτε προέρχεται από ένα φίλο, ένα μέλος της οικογένειας ή ένα σύντροφο. Για να μπορέσει κάποιος να αποτρέψει δύσκολες καταστάσεις και να ζητήσει υποστήριξη, είναι ανάγκη να έχει τα μάτια του ανοιχτά. Μόνο έτσι θα μπορεί να διακρίνει τους χειριστικούς ανθρώπους. Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά τους;

Χαρακτηριστικά των χειριστικών ανθρώπων

Μπορείτε να ξεχωρίσετε τους χειριστικούς ανθρώπους από διάφορα χαρακτηριστικά και συμπεριφορές. Για παράδειγμα, οι χειριστικοί άνθρωποι αποφεύγουν τις ευθύνες. Είναι σπάνιο να βρείτε περιπτώσεις στις οποίες ένα χειριστικό άτομο έχει αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις του. Σε κάθε περίπτωση «οι άλλοι φταίνε» και ποτέ δεν θα ακούσετε μια συγγνώμη από ένα τέτοιο άτομο, ενώ την απαιτούν από τους άλλους, έτσι παίζουν το ρόλο του θύματος. Αυτό προκαλεί ιδιαίτερη αναστάτωση ειδικά όταν συμβαίνει συχνά. Καλό είναι να μην δέχεστε εσείς την δική τους ευθύνη.

Είναι σημαντικό να κατανοήσετε τις υγιείς σχέσεις και να δείτε τι είναι αυτό που τις καθιστά υγιείς. Στις υγιείς σχέσεις υπάρχει επικοινωνία, υποστήριξη και όρια. Αν κάτι δεν μοιάζει σωστό, τότε κάθε άνθρωπος μπορεί να εκφράσει την ανησυχία του με ειλικρινή και εποικοδομητικό τρόπο. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με χειριστικούς ανθρώπους, μπορεί η σχέση να έχει κάποια θετικά στοιχεία αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων η αλληλεπίδραση είναι μονόπλευρη.

Οι χειριστικοί άνθρωποι συνήθως έχουν ελεγκτικές και δόλιες συμπεριφορές, και υπάρχουν συγκεκριμένοι φόβοι που καθοδηγούν τις πράξεις τους. Η κατανόηση αυτών των φόβων είναι πολύ σημαντική για τα κίνητρα και τη δυναμική της χειραγώγησης.

1. Σας γεμίζουν τύψεις και ενοχές

Ένα χειριστικό άτομο θα κάνει τα πάντα για να σας δημιουργήσει σύγχυση ώστε να έχει τον έλεγχο. Συχνά, το κάνει αυτό με συγνώμες που σας αποπροσανατολίζουν. Κάποιος που βάζει τις ανάγκες του πάνω από εσάς θα σας κάνει να νιώσετε ενοχές επειδή τον απογοητεύσατε. Θα αλλάξει τα λόγια σας ή θα σας χαρακτηρίσει άσχημα ώστε να νιώσετε ενοχές που θέσατε τα όριά σας. Από τη στιγμή που προκαλεί χάος, το χειριστικό άτομο αναλαμβάνει τον έλεγχο της διαφωνίας και πάει τη συζήτηση εκεί που θέλει.

Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα gaslighting , μιας συμπεριφοράς που κάνει το άλλο άτομο να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και να αναρωτιέται για την πραγματικότητα. Όταν κάποιος σας κατηγορεί νιώθετε άσχημα, και έτσι το χειριστικό άτομο αναλαμβάνει τα ηνία.

2. Αγνοούν την συμβολή σας

Για να μπορέσει ένα χειριστικό άτομο να πάρει αυτό που θέλει χρησιμοποιεί ύπουλους τρόπους για να συμφωνήσετε με όσα λέει. Όλοι μπορεί να προβάλλουμε τις πεποιθήσεις μας σε ανθρώπους και καταστάσεις, είναι απόλυτα ανθρώπινο. Ωστόσο, κάποιος που θέλει να σας χειραγωγήσει θα κάνει προσπάθεια να δημιουργήσει σύγχυση και θα σας πει ότι κάνατε ή είπατε κάτι που επιβεβαίωσε την άποψή του.

Οι χειριστικοί άνθρωποι συχνά παίρνουν αυτό που θέλουν εκμεταλλευόμενοι τη μνήμη σας. Για παράδειγμα, μπορεί να πουν, "Δεν θυμάσαι αυτή τη συζήτηση; Πάντα είχες κακή μνήμη." Με αυτό τον τρόπο προσποιούνται ότι έγινε μια συζήτηση ή πήρατε μια απόφαση, και έτσι παίρνουν αυτό που θέλουν χωρίς συζήτηση και χωρίς συμβιβασμό.

3. Δεν σας δίνουν χρόνο να πάρετε αποφάσεις

Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται το χρόνο του για να πάρει αποφάσεις, ειδικά δύσκολες αποφάσεις. Να δίνετε προσοχή  στους ανθρώπους που σας πιέζουν για μια απάντηση, ειδικά αν υπάρχει οικονομικό όφελος στη μέση. Εκτός από καταστάσεις που είναι απειλητικές για τη ζωή, πρέπει κάθε απόφαση που παίρνετε να είναι προσεκτική.

Όταν κάποιος σας πιέζει, είναι πιθανό να ελπίζει ότι θα σπάσετε και θα ενδώσετε σε όσα θέλει. Φυσικά, δεν μπορούμε να περιμένουμε μια ζωή για να πάρουμε μια απόφαση, αλλά μία ή δύο μέρες δεν θα ήταν και καταστροφή. Αυτό που έχει σημασία είναι να νιώθετε ότι οι άλλοι σέβονται την απόφασή σας.

4. Δεν βοηθούν στην επίλυση των προβλημάτων

Οι ανεπίλυτες διαφωνίες είναι κοινό χαρακτηριστικό των ανθυγιεινών σχέσεων. Αν και τα χρόνια προβλήματα δεν λείπουν από μια υγιή σχέση, η χειραγώγηση κάνει ένα άτομο να νιώθει ότι δεν έχει αξία.

Σε μια υγιή σχέση, και οι δύο σύντροφοι ακούνε ο ένας τον άλλο και είναι πρόθυμοι να συμβιβαστούν. Ένα χειριστικό άτομο θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο. Είναι πολύ σύνηθες λοιπόν, το άλλο άτομο να τα παρατά επειδή δεν θέλει να συγκρουστεί ή να έρθει σε αντιπαράθεση με ένα άτομο που δεν ακούει τις ανάγκες του.

5. Υπονομεύουν την αυτοπεποίθησή σας

Αυτή είναι μια κλασική μορφή χειραγώγησης, επειδή κανείς άλλος δεν είναι τόσο εύπλαστος όσο κάποιος με μηδενική αυτοπεποίθηση. Για αυτό οι χειριστικοί άνθρωποι θα κάνουν ότι μπορούν για να νιώσετε άσχημα και ανεπαρκείς.

Όταν κάποιος θέλει να αποδείξετε την αξία σας τότε τρέξτε μακριά. Αν κάποιος δεν σας θεωρεί ισότιμους ανθρώπους που αξίζετε το σεβασμό, τότε δεν αξίζουν το σεβασμό σας. Αν κάποιος σας κάνει να νιώθετε "λίγοι" για να κερδίσει δύναμη, τότε θα προσπαθήσει να έχει τον έλεγχο. Ένα άτομο που σας αγαπά , θέλει να νιώθετε όμορφα και όχι άσχημα.

6. Χρησιμοποιούν τις ανασφάλειές σας εναντίον σας

Οι χειριστικοί άνθρωποι μπορεί να χρησιμοποιούν τις ανασφάλειες, τα ελαττώματα και τους φόβους σας εναντίον σας για να νιώσετε άσχημα. Για παράδειγμα, μπορεί να εκθέτουν τα ελαττώματά σας μπροστά σε άλλους. Μπορεί επίσης να κάνουν ύπουλα κομπλιμέντα, όπως "Μου αρέσει το ντύσιμο σου σήμερα. Δεν είσαι ατημέλητος όπως συνήθως." Εσείς με αυτό το σχόλιο δεν θα νιώσετε καλά αλλά προσβεβλημένοι και πληγωμένοι.

7. Σας αναγκάζουν να βγείτε από τη ζώνη άνεσής σας

Οι χειριστικοί άνθρωποι θέλουν να έχουν το πάνω χέρι. Για αυτό πάντα κάνουν τους άλλους να νιώθουν άβολα, τους βγάζουν από τη ζώνη άνεσής τους, είτε σωματικά, είτε συναισθηματικά , είτε οικονομικά. Κάποιος που σας αγαπά θέλει να σας υποστηρίζει για να δοκιμάσετε νέα πράγματα αλλά η διαφορά ανάμεσα σε ένα τέτοιο άτομο και σε ένα χειριστικό άτομο είναι ότι το πρώτο θέλει να σας ενθαρρύνει και να σας δώσει έμπνευση. Ένα χειριστικό άτομο θα επισημάνει τα ελαττώματά σας αν δεν κάνετε όσα θέλει. Για παράδειγμα, ένα χειριστικό άτομο θα σας πιέσει να δοκιμάσετε μια νέα δραστηριότητα που σας κάνει να νιώθετε ανασφάλεια, στη συνέχεια θα σας πει ότι είστε βαρετοί επειδή δεν θέλετε να το κάνετε και αυτό είναι μια μορφή χειραγώγησης.

8. Χρησιμοποιούν την σιωπή ως τιμωρία

Πάντα είναι σημαντικό να κάνουμε ένα διάλλειμα σε μια δύσκολη συζήτηση ώστε να αποκλιμακωθεί η ένταση. Κάποιος που δεν θέλει να σας τιμωρήσει απλά θα σας πει ότι θέλει να βάλετε ένα τέλος στη συζήτηση, και είναι αναστατωμένος για να μπορέσει να σκεφτεί λογικά. Κάποιος που θέλει να σας χειραγωγήσει θα σας κάνει να νιώσετε ότι σας τιμωρεί. Θα χρησιμοποιήσει την σιωπή σας πλεονέκτημα. Από τη στιγμή που το χειριστικό άτομο είναι σε θέση ισχύος, είναι φυσιολογικό να νιώθετε ότι δεν έχετε επιλογή και τελικά θα ενδώσετε σε αυτή την τρέλα.

9. Προσποιούνται ότι ανησυχούν

Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό επειδή περιλαμβάνει ψεύτικα συναισθήματα. Το χειριστικό άτομο θα εκφράσει την ψεύτικη ανησυχία του για την ευεξία σας, σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει τις αποφάσεις και την αυτοπεποίθησή σας. Σας καλοπιάνει. Ξαφνικά δείχνει ενδιαφέρον για τη ζωή σας, βρίσκει χρόνο για εσάς, όταν ουσιαστικά παίζει ένα παιχνίδι για να πάρει αυτό που θέλει.

10. Σας περιφρονούν επίτηδες

Μερικές φορές οι χειριστικοί άνθρωποι κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν όσα τους λέτε. Κάνουν τους χαζούς ώστε να αποφύγουν την ευθύνη για τις πράξεις τους. Για να σας χειραγωγήσουν θα βρουν δικαιολογίες για όσα έχουν κάνει.

11. Δημιουργούν ένα δικό τους δίκτυο υποστήριξης

Σε μια προσπάθεια να σας χειραγωγήσουν και να σας ελέγχουν περισσότερο, τα χειριστικά άτομα δημιουργούν το δικό τους στρατό για να τους βοηθήσει σε όσα θέλουν. Μπορεί να μιλούν στους γονείς ή στους καλύτερους φίλους σας για να σας πείσουν να κάνετε αυτά που θέλουν.

Για παράδειγμα, ίσως να έχετε πει στο σύντροφό σας ότι θέλετε να χωρίσετε, αλλά αυτός να κάνει προσπάθεια να πείσει την οικογένεια και τους φίλους σας ότι πρέπει να μείνετε. Αυτό είναι προβληματικό από μόνο του γιατί δείχνει ότι δεν σας σέβεται σαν άτομο και σύντροφο.

12. Έχουν παθητική-επιθετική συμπεριφορά

Πολλές φορές οι χειριστικοί άνθρωποι είναι παθητικά επιθετικοί για να ξεφύγουν από καταστάσεις ή να πάρουν αυτό που θέλουν. Για παράδειγμα, ο σύντροφός σας μπορεί να ξεχάσει επίτηδες να πάρει τα ρούχα σας από το καθαριστήριο ώστε να σας βγάλει εκτός εαυτού. Φυσικά, όλοι οι άνθρωποι κάνουμε λάθη. Όταν κάποιος κάνει λάθος θα εκφράσει την λύπη του για αυτό αλλά όταν κάνει προσπάθεια να σας χειραγωγήσει θα βρει δικαιολογίες για να ξεφύγει.

13. Σας κρύβουν πράγματα

Οι χειριστικοί άνθρωποι κρύβουν πράγματα και αυτό είναι μια τακτική για να πάρουν αυτό που θέλουν. Είναι ένα παιχνίδι εξουσίας, επειδή έχουν κάτι που εσείς θέλετε ή έχετε ανάγκη, και σας κάνουν να νιώθετε ότι πρέπει να αλλάξετε τη συμπεριφορά σας για να έχετε πιθανότητες να πάρετε αυτό που θέλετε.

14. Σας φθείρουν ψυχολογικά

Ένα χειριστικό άτομο μπορεί να γίνει τόσο ενοχλητικό ώστε για να σταματήσει αυτή η συμπεριφορά τελικά ενδίδετε. Ίσως να θέλει να αγοράσει κάτι ακριβό. Μετά την αρχική αντίσταση από εσάς, θα συνεχίζει να επιμένει μέχρι τελικά να συμφωνήσετε.

Καμία μορφή χειραγώγησης δεν είναι υγιής, αλλά να έχετε στο μυαλό σας ότι δεν είναι πάντα μια συνειδητή συμπεριφορά. Κάποιοι χειριστικοί άνθρωποι δεν έχουν ιδέα τι κάνουν, ενώ άλλοι το κάνουν συνειδητά. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα σημάδια της χειραγώγησης.

Τι φοβάται ο χειριστικός άνθρωπος;

Τα παρακάτω στοιχεία μπορούν να σας βοηθήσουν να αναγνωρίσετε τις χειριστικές συμπεριφορές και να προστατεύσετε τον εαυτό σας:

1. Φόβος ότι θα εκτεθούν

Οι χειριστικοί άνθρωποι φοβούνται ότι οι δόλιες πράξεις τους θα τους εκθέσουν. Βασίζονται στα ψέματα και στη χειραγώγηση για να έχουν τον έλεγχο, και οποιαδήποτε αποκάλυψη του αληθινού τους εαυτού θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δύναμη και την επιρροή τους πάνω στους άλλους. Αυτό ο φόβος τους οδηγεί σε τακτικές όπως το gaslighting, όπου διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα για να κάνουν τους άλλους να αμφιβάλλουν για την κρίση τους, διασφαλίζοντας ότι διατηρούν τον έλεγχο.

2. Φόβος ότι θα χάσουν τον έλεγχο

Πολλοί χειριστικοί άνθρωποι φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο που ασκούν πάνω στα θύματά τους. Ο φόβος αυτός μπορεί να τους οδηγεί στην κλιμάκωση των χειριστικών τακτικών, όπως οι απειλές για να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση αυτών που χειραγωγούν. Αυτή η ανάγκη για έλεγχο συνήθως προέρχεται από τις υποκείμενες ανασφάλειες ή την χαμηλή αυτοεκτίμηση, κάνοντάς τους να αισθάνονται ότι απειλούνται από οποιαδήποτε πιθανή απώλεια της εξουσίας.

3. Φόβος της εγκατάλειψης

Οι χειριστικοί άνθρωποι νιώθουν βαθιά μέσα τους το φόβο της εγκατάλειψης. Αυτός ο φόβος μπορεί να εκδηλώνεται με κτητικές συμπεριφορές, καθώς προσπαθούν να έχουν τους άλλους κοντά και εξαρτημένους από αυτούς. Μπορεί να χρησιμοποιούν τις ενοχές ή τις συναισθηματικές απειλές για να αποτρέψουν την φυγή των θυμάτων τους, και φοβούνται ότι θα μείνουν μόνοι με τη χειραγώγηση τους.

4. Φόβος της αλλαγής

Οι χειριστικοί άνθρωποι αντιστέκονται στην αλλαγή επειδή αυτή απειλεί τα καλά εδραιωμένα μοτίβα συμπεριφοράς. Προτιμούν να μείνουν σε μια κατάσταση, ακόμη και αν είναι προβληματική, καθώς η αλλαγή σημαίνει ότι θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τα δικά τους θέματα. Αυτή η αποστροφή για την αλλαγή οδηγεί στην επιλογή ευάλωτων ατόμων που είναι λιγότερο πιθανό να αντισταθούν στις τακτικές χειραγώγησης.

5. Φόβος ότι θα φανούν αδύναμοι

Πολλοί χειριστικοί άνθρωποι έχουν θέματα με την ευαλωτότητα, φοβούνται να δείξουν τις αδυναμίες τους. Συχνά προβάλλουν μια εικόνα δύναμης και αυτοπεποίθησης, αλλά μέσα τους είναι βαθιά ανασφαλείς. Φοβούνται ότι θα φανούν αδύναμοι ή ανεπαρκείς, πράγμα που τους οδηγεί στη χειραγώγηση των άλλων, ώστε να τονώνουν την αυτοεκτίμησή τους και να διατηρούν την εικόνα της ανωτερότητας.

6. Φόβος ότι θα χάσουν τα θύματά τους

Οι χειριστικοί άνθρωποι είναι εξαρτημένοι από τα θύματά τους για επιβεβαίωση και υποστήριξη. Η σκέψη ότι θα χάσουν αυτά τα άτομα μπορεί να οδηγεί σε έντονο στρες, και στην επιδείνωση των τακτικών χειραγώγησης.

7. Φόβος για τις αντιπαραθέσεις

Πολλοί χειριστικοί άνθρωποι φοβούνται τις αντιπαραθέσεις, καθώς μπορεί να φανερωθούν τα ψέματα και οι αδυναμίες τους. Για να αποφύγουν τις διαφωνίες μπορεί να μετατοπίζουν τις ευθύνες αλλού για να διατηρούν τον έλεγχο και να μην αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.

8. Φόβος ότι θα τους ξεγελάσουν

Οι χειριστικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι οι πιο έξυπνοι στο δωμάτιο και φοβούνται μήπως κάποιος άλλος τους ξεγελάσει. Αυτός ο φόβος καθοδηγεί τις μεθόδους χειραγώγησης ώστε να έχουν το πάνω χέρι και να διατηρούν την εικόνα της ανωτερότητας.

9. Φόβος ότι θα χάσουν τη φήμη τους

Όλοι οι χειριστικοί άνθρωποι ανησυχούν για την εικόνα τους. Μια φήμη μπορεί να απειλεί την εικόνα τους, με αποτέλεσμα να αντιδρούν αμυντικά.

Πώς θα αντιμετωπίσετε τη χειραγώγηση;

Το πιο σημαντικό πράγμα με την ψυχολογική χειραγώγηση είναι να αναγνωρίζετε τα δικαιώματά σας και πότε αυτά παραβιάζονται. Μπορείτε να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Έχετε κάθε δικαίωμα να:

• σας συμπεριφέρονται με σεβασμό

• να εκφράζετε τα συναισθήματα, τη γνώμη και τις επιθυμίες σας

• να θέτετε προτεραιότητες

• να λέτε όχι χωρίς να νιώθετε ενοχές

• να έχετε διαφορετική γνώμη από τους άλλους

• να φροντίζετε και να προστατεύετε τον εαυτό σας από οτιδήποτε σας απειλεί σωματικά, ψυχικά ή συναισθηματικά

• να δημιουργήσετε μια ευτυχισμένη και υγιή ζωή.